Een rondje langs de ATC-leden van Aviko Potato geeft, niet geheel onverwacht, een vrij eenduidig beeld van de stand van de aardappelgewassen. Het is zeer droog, gewassen beginnen te slijten en iedereen die kan beregenen is daar bijna permanent mee bezig. Alleen in Flevoland en delen van West-Nederland ‘valt het nog niet tegen.’

Cruciale week

Deze week wordt cruciaal. Vrijwel alle ATC-leden zijn het daar over eens. “Op percelen waar niet is beregend, gaat na deze week het licht uit. Zeker als die hoge temperaturen uitkomen”, is een voorspelling die je in verschillende varianten uit meerdere hoeken van het land hoort. Wie kan beregenen, doet momenteel weinig anders. Maar wie niet kan beregenen, moet lijdzaam toezien hoe de gewassen stilstaan of verpieteren. “Het is hier een redelijk trieste toestand”, zegt Roelof Jan Wollerich uit regio Noordoost. “Wat je kunt beregenen, staat er nog redelijk bij. Maar de meerderheid van de boeren hier heeft geen haspel en beregenen mag op veel plaatsen alleen ’s nachts. Ik denk dat de opbrengsten flink gaan tegenvallen.” In Wollerich ’s gebied kregen veel telers eerst te maken met wateroverlast, waardoor de gewassen een slecht wortelstelsel ontwikkelden. “En dan nu deze droogte, het is een echte uitputtingsslag”.

Met zes haspels het klokje rond

Derck Hulshoff is in de Achterhoek klokje rond bezig om samen met zijn medewerkers zes haspels draaiende te houden. “Het is hier hartstikke droog”, vertelt hij, net wakker na een nachtdienst. Hulshoff is niet alleen druk met de logistiek van de haspels maar steekt ook veel tijd in het zoeken en aanleggen van bronnen in de buurt van zijn huurpercelen. Van de 180 hectare poters en 100 hectare consumptie kan Hulshoff ongeveer de helft nathouden. Hij heeft zijn eerste poters al doodgespoten; proefrooiingen in dat stamselectiemateriaal laten opbrengsten van 25 tot 30 ton zien. Over de niet beregende percelen is Derck somber. “Die gaan na deze week plat”. Alles overziend verwacht Hulshoff tot 30% lagere opbrengsten dan normaal.

Kilo’s moeten nog komen

Uit de provincie Flevoland komen relatief positieve geluiden. “Het valt nog niet eens tegen”, zeggen zowel Andre Broeze als Henk Meijer. Er wordt uiteraard fanatiek beregend maar ook niet beregende percelen staan er nu nog redelijk bij. “Die lijden wel maar zijn nog niet kapot”, aldus Meijer. Net als hun collega’s denken Broeze en Meijer dat deze week cruciaal wordt voor de niet beregende percelen. Aan opbrengstvoorspellingen durven ze zich nog niet echt te wagen. “De vroeg gepote percelen hebben vrij snel genoeg knollen gevormd”, aldus Broeze. “Maar de kilo’s moeten nog komen. ” Meijer kent percelen Innovator waar misschien al wel 40 ton plus onder zit. “Maar, aldus Broeze, dat ras slijt nu ook vrij snel.”

Vroege rassen zijn versleten

De geluiden uit het Zuidoosten liggen in lijn met het Noordoosten en Oosten. “Vroege rassen die beregend zijn, zijn al aardig versleten”, vertelt Jos Derks. “Maar daar zitten al wel opbrengsten van 40 ton en meer onder”. Derks ziet ook niet beregende percelen die al op sterven na dood zijn. In zijn gebied (Oost-Brabant) wordt 60 tot 70% van de aardappelen beregend en uitsluitend uit bronnen. Zelf kan Derks al zijn percelen wekelijks beregenen. Desalniettemin verwacht hij van zijn Miranda’s een ondergemiddelde opbrengst. De oogst zal wel ongeveer op het normale tijdstip (medio augustus) beginnen. Voor zijn Fontanes vindt Jos voorspellingen nog te vroeg.

Waterpeil zakt wekelijks 20 cm

Marcel van Lier was tot een week geleden niet ontevreden maar ziet om zich heen in Midden Limburg nu veel percelen achteruit hollen. Hij kan zelf beregenen maar het lukt niet meer om wekelijks terug te komen. “En dat moet eigenlijk wel met dit weer.” Van Lier ziet in zijn gebied bietenpercelen vergelen en er gaan ook al bomen dood. “Het grondwater zakt hier wekelijks 20 cm”, weet Marcel. Qua kilo’s konden zijn percelen tot een week geleden goed meekomen, maar bij de huidige weersomstandigheden staan de aardappelen, ook de beregende, vrijwel stil volgens van Lier. Van de latere rassen verwacht van Lier zeker geen topper en net als Derks rekent hij bij de vroege rassen op een grofweg 15% lagere opbrengst.

15% minder opbrengst

In het Westen van het land varieert de situatie. Henk Meijer hoort dat telers in Noord-Holland die niet kunnen beregenen zich langzamerhand zorgen beginnen te maken. Dit speelt vooral in het midden van de provincie. Ook in het Zuidwesten is de beregeningshaspel scheidsrechter. “Wie niet kan beregenen, staat er beteuterd bij”, aldus Jacob Branderhorst. Op laat gepote percelen is de situatie extra penibel omdat die het land vaak nog niet vol hebben. In zijn eigen gebied (Land van Heusden en Altena) is beregenen overdag sinds kort verboden. Jacob ziet ook dat telers met de grotere arealen het beregenen niet meer bijhouden. “En er zijn ook telers die de uien voorrang geven vanwege de thrips.” Branderhorst zijn aardappelen staan er redelijk goed bij maar hij ziet al wel slijtage op zijn Innovators. “En structuurplekken in de bieten, dat zijn we hier niet gewend.” Branderhorst verwacht in alle gevallen een onder gemiddelde opbrengst. “Op niet-beregende percelen misschien wel 15% minder dan normaal.”

Doorwaskansen

Veel ATC-leden waarschuwen tenslotte voor doorwaskansen als door de hitte het loof gaat inzakken en ruggen in de volle zon komen te liggen. Ook zou wegzakkend loof de ruggen kunnen opentrekken waardoor het risico op groene knollen toeneemt. Dat risico speelt vooral op percelen waar door wateroverlast in het voorjaar de ruggen gedeeltelijk zijn afgespoeld. De knolaantallen verschillen sterk, ook binnen regio’s, van amper zes tot tien a twaalf knollen per plant.