De bekendmaking van een fraaie poolprijs en goede vooruitzichten voor de aardappelsector in de toekomst zorgden voor een prima sfeer tijdens de jaarvergadering van de Aardappel Telers Commissie van Aviko Potato. Smeuïge inleidingen van twee Zuiderburen en een smakelijk foodtruck festival zorgden voor een passende omlijsting.

Na 3 jaar zonder ‘live’ jaarvergadering hadden de Aviko telers er duidelijk weer zin in. De opkomst in De Meerpaal was uitstekend en dat leidde al meteen tot een forse vertraging van het programma. Er waren immers veel handen te schudden.

Voorzitter Andre Broeze beet het spits af met een korte beschouwing over de onrustige wereld van de afgelopen tijd. Corona, verstoorde logistieke ketens, exploderende prijzen voor energie en andere productiemiddelen, boerenprotesten en de oorlog in Oekraïne zetten de wereld bijna letterlijk in brand. Het leidt op diverse fronten tot een nieuwe blik op voedselzekerheid en (energie)afhankelijkheid.

Voor zowel de telers als voor Aviko Potato zelf is de kostprijsontwikkeling een punt van grote zorg. Aviko Potato heeft daar afgelopen winter goed op ingespeeld met een flinke contractprijsverhoging. “Maar is het genoeg?”, vroeg Broeze zich hardop af.

Bij de mededelingen kondigde Dick Zelhorst aan dat Aviko Potato zal worden opgesplitst in een commerciële aardappelinkoopafdeling en een aardappel kenniscentrum. Beide afdelingen gaan rechtstreeks aan het verantwoordelijke directielid voor Agro rapporteren. Voor beide onderdelen wordt een nieuwe leidinggevende gezocht. Henri Bisschop, de huidige directeur van Aviko Potato is per 1 mei teruggetreden.

Duurzaamheid wordt de komende jaren steeds belangrijker. “Ook Aviko Potato heeft hier samen met de ATC een verantwoordelijkheid in”, vertelde Broeze. “Het Groeikracht initiatief van moederconcern Cosun zal hierin een belangrijke rol spelen. Als ATC zullen wij erop toezien dat de invulling van duurzaamheid ook toegevoegde waarde heeft voor de teler.” De ATC-voorzitter ziet met lede ogen aan dat de actieve deelname aan de Aardappel Termijn Markt (ATM) alleen maar afneemt. “De ATM wordt meer gevolgd dan gebruikt. Dat is een zorgelijke ontwikkeling want het is een belangrijk marktinstrument. Ook de transacties op PotatoNL verschaffen helaas vaak niet altijd de gewenste transparantie”, aldus Broeze.

Na een korte schets van de recente ontwikkelingen op de afzetmarkt voor friet (alweer op het niveau van voor corona) en een terugblik op oogstjaar 2021 en het verloop van de internationale beursnoteringen mocht Broeze een gewogen gemiddelde poolprijs bekend maken van € 218 per ton op week 13. Dat leidde tot spontaan applaus.

Zuiderburen

Na de pauze namen Belgische sprekers de aanwezigen mee in twee verschillende ‘reizen’ door hun loopbaan en vakgebieden. Landbouwjournalist Jacques van Outryve schetste de veranderingen in het EU-beleid van de afgelopen 50 jaar. Op cruciale momenten zetten Nederlanders daar de toon. Sicco Mansholt focuste op producten en productie maar voorzag ook al een dramatische afname van het aantal boeren. Vijftig jaar later is Frans Timmermans vooral bezig met (productie)processen en dreigt hij het belang van voedselzekerheid uit het oog te verliezen. Het gaat daarbij niet zozeer om de beschikbaarheid van voedsel maar meer om de betaalbaarheid en de toegang ertoe. “Op steeds meer plaatsen ontstaan voedselwoestijnen: locaties waar je niet binnen een reis van 15 minuten de beschikking hebt over vers en gezond voedsel”, aldus Outryve. Hij hekelde het feit dat politici weliswaar het voedselsysteem bepalen maar vaak niet gehinderd worden door kennis van deze materie.

Tegelijkertijd ziet Outryve dat anno 2022 nationale overheden voedselzekerheid omarmen. “In Frankrijk is het ministerie van landbouw omgedoopt in het ministerie van voedselsoevereiniteit. En Zwitserland heeft voedselzekerheid opgenomen in de grondwet.” Dat de landbouw belangrijk is en blijft onderschrijft ook de FAO, stelt Outryve. De voedsel en landbouworganisatie van de Verenigde Naties voorziet dat nog deze eeuw de benodigde hoeveelheid aardappelen zal verdubbelen van 350 miljoen ton nu naar 800 miljoen ton. Qua waterverbruik scoort de aardappelteelt beter dan rijst. Wel moeten er meer klimaatresistente rassen komen. 

Voedselvaardig

Van Outryve is verheugd te zien dat jonge Nederlandse boeren bij de recente protesten laten merken dat ze boer willen worden en blijven. “Maar in bijvoorbeeld Hongarije en Peru vergrijst het platteland en vluchten jongeren naar de stad.” Wie zich realiseert dat 15 van de 17 doelstellingen van de Verenigde Naties direct of indirect gelinkt zijn aan (het belang van) de landbouw, snapt dat dat geen gewenste situatie is.

Voor de toekomstige landbouwproductie blijft het familiebedrijf volgens Outryve van groot belang. “Gewoon omdat het familiebedrijf draait om continuïteit en niet om snelle winst voor de aandeelhouders.” Tegen die achtergrond is het wel eens wrang dat iedereen moord en brand schreeuw als voedsel duur is terwijl niemand iets zegt als voedsel (te) goedkoop is, hield Outryve zijn gehoor voor. Na een korte omweg via de thema’s voedselsoevereiniteit en voedselintegriteit (wie wist dat er meer onderzoek wordt gedaan naar voedselfraude dan naar voedselveiligheid?) kwam Outryve tot de conclusie dat we toch vooral ‘voedselvaardig’ moeten worden. “Laten we teruggaan naar de bron met de kennis van nu en…, mag het weer lekker zijn?”

Balls and Glory

De slotconclusie van Jacques van Outryve sloot perfect aan bij het verhaal van Wim Ballieu, gastronomisch ondernemer uit België. Nadat hij zijn droom had waargemaakt om een succesvol event cateraar te worden kwam hij in een midlife crisis terecht. Ballieu trok zich letterlijk terug in de keuken van zijn oma en ging op zoek naar het authentieke eten. “Want we zijn de voeling met ons voedsel kwijtgeraakt”, aldus Ballieu. Zijn ‘transitie’ resulteerde in de oprichting van Balls & Glory, een fastfood restaurant voor slowfood. De menukaart is geminimaliseerd om verspilling te voorkomen; er staan uitsluitend ovengebakken gehaktballen en stamppotten op; later zijn nog een paar salades toegevoegd. “Het is 100% boerenkost”, aldus Ballieu. Het concept sloeg aan; inmiddels heeft hij 6 restaurants en aantal foodtrucks met dezelfde menukaart. Vijftig % van zijn omzet behaalt hij via Deliveroo.

Ballieu kreeg bij TV-zender 24Kitchen zijn eigen programma waarin hij in verschillende landen op zoek ging naar de oorsprong van het plaatselijke voedsel en kijkers bewust probeert te maken van de mogelijkheden van verschillende ingrediënten. En sinds enige tijd doet hij aan storytelling via de (commercials over) de foodtrucks van de Aviko Buurttafel. Daarin laat hij consumenten, ook weer in heel Europa, kennis maken met de mogelijkheden van aardappelen.

Het initiatief heeft er uiteindelijk toe geleid dat Aviko een kookboek heeft uitgegeven met recepten van telers. Alle bezoekers kregen bij vertrek een exemplaar mee. Ook werd via loting een complete Aviko Buurttafel weggegeven. De buren van Remco Trouw uit Lelystad kunnen een gezellige avond tegemoet zien want hij was de gelukkige winnaar.

Drie kwartier later dan gepland verplaatste het gezelschap zich naar het middenterrein van De Meerpaal om Ballieu’s beweringen over voedsel met eigen mond te ervaren. De Luikse ballen en het Toscaanse rundvlees (uiteraard geflankeerd door een Aviko aardappel gratin) smaakten uitmuntend. Chapeau!