Column ATC-lid
Henk Meijer
mei 2021

De nieuwe oogst zit er in (deels nog aanfrezen) en de oude oogst heb ik net afgeleverd. Tijd om even na te denken over een onderwerp voor mijn column.

De actualiteit geeft geen reden tot klagen zou je denken; de bodemstructuur is prima en de haspels staan nog binnen. De corona-maatregelen worden langzamerhand versoepeld, dus de vraag naar friet gaat vast ook weer toenemen. Geen vuiltje aan de lucht. Toch zitten mij een paar dingen dwars en die vallen allemaal onder die ene vraag: hoe nu verder?

Duurzame teelt

Afgelopen winter zijn we, tegen het advies van de ATC in, geconfronteerd met lagere contractprijzen. Maar in diezelfde winter maken we veel meer kosten voor bijvoorbeeld kiemremming dan voorheen. Bij mij staat de teller al op 0,7 cent per kilo. En dan zie ik ook nog dat Aviko Potato en moederbedrijf Cosun met nieuwe wensen - komen vanuit het programma Groeikracht: ze willen met mij samenwerken aan een duurzame en rendabele teelt en zo de teler verder binden. Allereerst vraag ik mij weleens af hoeveel duurzamer de aardappelteelt nog kan? Zo komt bij mij in het gebied zeker 80% van de energie voor de bewaring uit groene bronnen, de meeste telers hanteren een 1 op 4 bouwplan met een flinke portie graan en iedereen gebruikt organische mest en/of compost. Dan ben ik benieuwd wat ik nog meer kan doen. Aviko spreekt natuurlijk ook namens de afnemers en de consument; de gemiddelde consument kan nog geen 14 dagen een kamerplant groen houden en dan gaan ze mij vertellen hoe ik nog duurzamer aardappelen moet telen? Diezelfde consument gooit elk weekend z’n karretje vol met grotendeels buitenlandse producten (thee, koffie, wijn, avocado of rijst) waarvan hij of zij niet weet hoe ze zijn geproduceerd, laat staan of het duurzaam geteeld is. En volgens mij interesseert het de meeste consumenten ook niet – zijn ze bereid er ook voor te betalen? Ik noem het weleens welvaartsziekte. Kortom, duurzame(re) teelt, wat is dat dan?

We slaan door

Ik vind het prima dat ik informatie moet aanleveren ten behoeve van voedselveiligheid. Geen discussie. Maar is het nou echt nodig dat ik ook moet vertellen met welk type pootmachine ik werk of wanneer ik de schuur heb aangeveegd? En waarom moet je direct aan het begin van het seizoen al je percelen intekenen en al vastleggen welke bestemming ze krijgen en wie de afnemer wordt? Voor mij is het nog te doen, maar er zijn telers in het noorden en oosten met tientallen percelen en samenwerkingsconstructies. Waarom krijgen wij/zij niet wat meer vrijheid en vertrouwen bij de teelt om een maximaal rendement te halen? Ik vind dat we doorslaan met alle regeltjes, registratieverplichtingen en dan ook nog eventuele, toekomstige duurzaamheidseisen. En als de aardappelprijs er nou door omhoog ging. Maar zo werkt het helaas niet in onze sector. Het is een ingewikkeld systeem van meer eisen en (registratie)verplichtingen, zonder dat de consument een meerprijs wil betalen.

Krachten bundelen, gaat ons dat helpen?

Ik vraag me af of Groeikracht gaat brengen wat de bedenkers ervan verwachten. De krachten bundelen voor en met 10.000 telers. Het is een mooi uitgangspunt, maar zou het helpen? Er is verschrikkelijk veel gelobbyd en krachten zijn gebundeld om de neonicotinoiden te behouden in de bietenteelt. U weet hoe het afgelopen is – de wetgever heeft het middel verboden. Duurzamer kon haast niet. Nu spuiten we helaas veel vaker tegen insecten dan vroeger met veel grotere hoeveelheden actieve stof. Hetzelfde verhaal bij Chloor-IPC. Met dat middel kon je 1 dag na het gassen de bewaring betreden. Nu hebben we niet alleen hogere kosten, maar in veel gevallen ook onwerkbare herbetredingstermijnen, waardoor de buitendienst amper nog z’n werk kan doen. Een paar jaar geleden hadden we discussie over MH 60. Die toelating werd uiteindelijk dankzij de uiensector met 10 jaar verlengd. En daarna? Uiteindelijk beslist de politiek en vaak doen ze dat niet op basis van feiten, maar op emotie. Ondanks het bundelen van krachten, konden deze beslissingen van de wetgever niet voorkomen worden. 

Happy Meal

Ik heb nog wel een beter idee voor duurzaamheid. Wat zou het mooi zijn als Aviko haar friet verpakt in afbreekbaar plastic. En het zou helemaal mooi zij als McDonald’s dat plastic ook gaat gebruiken voor al z’n verpakkingen. Weet u hoeveel verpakkingsmateriaal er in een Happy Meal zit? Cosun verpakt ook al suiker in karton dat gemaakt is van bietenpulp. Als Cosun en Aviko zich hiermee kunnen onderscheiden, spreekt dat de consument waarschijnlijk veel meer aan dan al die overbodige vragen in de teeltregistratie.

Gaat groei samen met duurzaamheid?

Ik vraag me weleens af of de groeiambities van Cosun sowieso wel samen kunnen gaan met duurzaamheid. De vraag naar grondstoffen stijgt om aan de vraag van de consument te kunnen voldoen, maar de grondstof wordt ingekocht tegen een amper kostendekkende prijs. Dan is er geen ruimte voor een duurzamere teelt. Dat wringt op z’n minst. Is dit binding met je leveranciers? Als je de telers aan je wilt binden, moet je ze ook een duurzaam (lange termijn) verdienmodel bieden. Als Cosun en Aviko meer grondstof willen, zullen wij dat voor ze moeten regelen. Daar mag best iets tegenover staan. En als dat gebeurt, heb ik ook het antwoord op de vraag boven mijn column: “Nou, gewoon samen met mijn afnemers.” Want dat wil ik toch het liefst.

Ik wens u een voorspoedig teeltseizoen en een zomer zonder corona-perikelen.

Henk Meijer