Column ATC-voorzitter
André Broeze

Ook in mijn laatste column van 2020 ontkom ik niet aan de invloed die de coronacrisis heeft gehad (en voorlopig nog wel houdt) op de gewone wereld en de aardappelwereld. Het COVID-19 virus drukte niet alleen onze stemming maar via de lockdown ook de vraag naar friet. De gevolgen tot nu toe zijn bekend maar wat er nog gaat komen weten we niet. Het is onzekerheid troef. De kop boven mijn column staat er niet voor niets…

 Eerst even een paar recente feiten. Afgelopen week hebben we twee poolprijzen bekend gemaakt. De aflandpool 2020 kwam uit op €33,10/ ton; helaas een historisch dieptepunt. Daarnaast hebben we de definitieve afrekening van de bewaarpool 2019/2020 gepresenteerd. Deze kwam uit op €127,41 voor de pool met voorverkoop en €124,82 voor de pool zonder voorverkoop. Geen topper maar gezien de omstandigheden ook geen zware tegenvaller denk ik. Het is wel veelzeggend dat de aflandpool van 2019 op vrijwel hetzelfde niveau uitkwam als de aansluitende bewaarpool.

Vraaguitval

De aardappelwereld is geconfronteerd met een ongekende vraaguitval. Ondanks het feit dat het leven in China en omstreken langzamerhand weer normaal wordt, zitten we nog steeds op maar ca. 75 – 80% van de normale frietafzet. De vrieshuizen zitten nog steeds vol. Wanneer het Westerse leven weer normaal wordt – en de frietafzet weer terugkeert op het oude niveau - weet niemand, maar zelf ga ik er van uit dat we komende zomer nog niet terug zijn bij normaal. Maar niemand weet het zeker!

Die onzekerheid leidt tot een lastige spagaat voor alle betrokkenen. Dus zowel telers als de industrie.  Wat gaat de aardappelverwerkende industrie doen met het areaal? Ze kunnen zich niet alleen laten leiden door de onzekerheid van dit moment. Het gaat volgens mij dus ook te ver om zomaar te zeggen dat we veel minder areaal nodig hebben. Er is behoefte aan grondstof, we weten alleen niet hoeveel en wanneer. Als het leven weer normaal wordt, moet je er wel staan.

Schakelen

Aan de andere kant van dezelfde medaille staan de telers. Wat is hun verwachting ten aanzien van het areaal? En hoe makkelijk kunnen ze schakelen? Om met dat laatste te beginnen: ik denk dat vooral de aardappeltelers op het zand bouwplantechnisch relatief makkelijk kunnen schakelen. Ik zeg niet dat ze het doen, maar veelal worden deze aardappelen geteeld op huurland. Een kleiner areaal leidt dan niet meteen tot bouwplan-hoofdbrekens. Aan de andere kant hebben zij wel de machines en gebouwen vaak afgestemd op dat grote areaal.

Voor de kleigebieden ligt het weer anders; waarmee vul je het gat in je bouwplan als je aardappelareaal krimpt van bijvoorbeeld 40 naar 30 hectare? Dat antwoord heb ik niet. Wel merk ik dat de huidige onzekerheid bij veel telers andere dilemma’s versterkt. Neem de kiemremming. We hebben allemaal een compliment gekregen voor het reinigen van onze schuren maar nog lang niet iedereen heeft definitief de knoop doorgehakt over hoe je de aardappelen in de toekomst rustig moet houden. Ga je nog investeren in renovatie of nieuwbouw? Of in koeling. En doe je dat alleen voor jezelf of is er een opvolger? Of ga je aardappelland toch maar verhuren? Ik denk dat veel telers op een kruispunt staan. Welke richting kiest u?

Prijsvorming

Ik betwijfel of de coronacrisis tot een grote areaalkrimp gaat leiden, al zijn er genoeg stemmen die dat beweren. Ik denk eerder dat we areaalverschuiving gaan zien. Er zijn ook altijd weer mensen die kansen zien en bijvoorbeeld de hectares gaan huren van de spreekwoordelijke akkerbouwer van 60 zonder opvolger.

Naast bespiegelingen over het areaal is ook de prijsvorming een punt van aandacht. Ik denk dat we daar nuchter over moeten zijn: in de huidige markt is het niet reëel om van hogere contractprijzen uit te gaan. Daar hoef je geen visionair voor te zijn.

Na deze toch wat sombere bespiegeling vol onzekerheden wil ik afsluiten met een paar zekere lichtpuntjes. Uw afnemer Aviko heeft afgelopen jaar een vlokkenfabriek in Stavenhagen overgenomen en heeft het nieuwe vrieshuis in Steenderen in gebruik genomen. Ook de bouw van de nieuwe fritesfabriek in België vordert gestaag. Dit zijn voor mij allemaal tekenen dat Aviko vertrouwen heeft in de toekomst.  En dat de perspectieven op middellange en lange termijn toch goed zijn.

Ondanks alles wens ik u, mede namens de overige leden van de ATC, plezierige feestdagen. En hopelijk hebben wij als aardappeltelers zo spoedig mogelijk meer zekerheid over een perspectiefvolle aardappelteelt. We hebben als telers lastige keuzes te maken, maar ik blijf u oproepen om hier met ons als ATC over te sparren. U vindt onze contactgegevens op de website van Aviko Potato. Wellicht helpt het u in uw keuzes. Het helpt ons als ATC in ieder geval in de gesprekken met Aviko.

Andre Broeze