Door Jan van Kempen, voorzitter ATC

Terugkijkend op de telersvergadering van 1 juli jl. overheerst een tevreden gevoel. De poolprijzen zijn instemmend ontvangen, ze waren hoger dan veel telers verwachtten. Een gezellig samenzijn in een aangename en ontspannen sfeer, mede door André Kuipers, de spreker van de avond.

Het contrast met de stemming vandaag is groot. De uitbreiding van het aardappelareaal in de EU en de optimale groeiomstandigheden in grote delen van ons teeltgebied, geeft een bijzonder negatieve stemming op de markt. Hiervoor zijn meer oorzaken:

- De overgang van de oude oogst naar de nieuwe oogst heeft enkele weken later plaatsgevonden dan voor de markt gewenst was. De nieuwe aardappelen lagen al in aanbod terwijl de laatste oude aardappelen nog verwerkt moesten worden. Het door laten groeien van de vroege aardappelen veroorzaakt een nog groter volume.

"Je kunt nu eenmaal niet elke aardappel van welk ras dan ook in een zakje stoppen en wegsturen. In tijden van schaarste lukt dat, als er keuze genoeg is betaal je de prijs voor langere tijd."

- De industrie heeft zich ruim ingedekt. Het wordt moeilijk om een plek te vinden voor de aardappelen die naast de contracten worden geteeld. De prijsvorming verloopt dramatisch. We lopen duidelijk op tegen de grenzen van ons afzetsysteem en zullen moeten gaan schakelen.

- Door de ruime indekking van de industrie ontbreekt de vraag. Het aantal spelers op de markt daalt al jaren. Er is nauwelijks nog sprake van een markt als de vraag ontbreekt. De balans is totaal zoek.

- Faillissementen bij verpakkers en exporteurs doen hierbij ook weinig goed. Export zal cruciaal zijn om de markt weer op gang te helpen. Spanningen in de wereld dragen daar ook niet toe bij. Rusland lijkt voor lange tijd een gesloten boek.
Enige zelfreflectie lijkt hierbij wel op zijn plaats. Je kunt nu eenmaal niet elke aardappel van welk ras dan ook in een zakje stoppen en wegsturen. In tijden van schaarste lukt dat, als er keuze genoeg is betaal je de prijs voor langere tijd. Het individuele belang conflicteert met het collectieve belang. Jezelf wegcijferen voor het collectief hoort helaas niet meer bij deze tijd.

- De termijnmarkt kent ook moeilijke tijden door de ruime indekking. Het aantal openstaande posities is zorgwekkend laag. Als telers zouden we ons nu meer moeten inspannen voor behoud van de termijnmarkt. Voor de poolverkopen is het een zeer essentieel instrument, maar nu nauwelijks inzetbaar.

De aardappelmarkt gaat een nieuwe fase in waarin duidelijke keuzes moeten worden gemaakt. Leggen we ons verder vast met contracten of laten we de markt zijn werk weer meer doen? Het niemandsland waarin we nu verkeren, lijkt onhoudbaar. Structureel is de afgelopen jaren weinig veranderd: zijn er geen excessen, dan wordt teveel geproduceerd. Hiervoor zal verantwoordelijkheid moeten worden genomen. Ook door de industrie.

1 juli jl. is de term "ketenteler" geïntroduceerd. Of je kiest expliciet voor Aviko, of je kiest voor de vrije markt. Stabielere prijzen moeten de teler en Aviko verder brengen in het internationale krachtenveld. Komend najaar gaan we in de vorm van een brainstormsessie kijken hoe we hieraan invulling kunnen geven. Wilt u hier een bijdrage aan leveren, meldt u zich dan bij de ATC.